คุณสมบัติ

เหล็กตะกร้อ คือเหล็กเส้นกลม หรือเหล็กเส้นข้ออ้อย ที่ถูกดัดให้เป็นรูปวงปิด เช่น สี่เหลี่ยม วงกลม หรือเกือกม้า โดยมีปลายงอเข้าหากัน มักใช้รัดรอบเหล็กเส้นหลักในแนวตั้ง หรือแนวนอน มีคุณสมบัติและประโยชน์เด่นดังนี้:

• รับแรงเฉือน (Shear Reinforcement): นี่คือหน้าที่หลักของเหล็กตะกร้อ ในโครงสร้าง เช่น คานและเสา จะมีแรงเฉือนเกิดขึ้นเมื่อรับน้ำหนัก เหล็กตะกร้อจะช่วยต้านทานแรงเฉือนนี้ ป้องกันไม่ให้คอนกรีตเกิดการแตกร้าวในแนวเฉียง (Diagonal Cracks)
• ยึดเหล็กเส้นหลักให้อยู่กับที่: เหล็กตะกร้อช่วยยึดเหล็กเส้นหลัก (Main Reinforcement) ในคานและเสา ให้อยู่ในตำแหน่งที่แม่นยำตามการออกแบบ ป้องกันไม่ให้เหล็กเส้นหลักเกิดการโก่งตัวออกด้านข้าง (Buckling) เมื่อรับแรงอัด
• เสริมความเหนียวของโครงสร้าง (Ductility): เมื่อโครงสร้างรับน้ำหนักเกินกำลัง แรงเฉือนจะส่งผลให้คอนกรีตเกิดการแตกร้าว หากไม่มีเหล็กตะกร้อ โครงสร้างอาจพังทลายอย่างกะทันหัน แต่เหล็กตะกร้อจะช่วยยึดคอนกรีตที่แตกร้าวไว้ ทำให้โครงสร้างยังคงรักษารูปทรงไว้ได้ระดับหนึ่ง ให้สัญญาณเตือนก่อนการวิบัติ (Ductile Failure)
• ควบคุมขนาดรอยร้าว: ช่วยควบคุมการขยายตัวของรอยร้าวที่เกิดขึ้นในคอนกรีต ทำให้รอยร้าวไม่ขยายตัวกว้างเกินไป รักษาความสมบูรณ์ของโครงสร้าง
• ผลิตจากเหล็กมาตรฐาน: โดยทั่วไปผลิตจากเหล็กเส้นกลม (SR24) หรือเหล็กเส้นข้ออ้อย (SD30, SD40) ที่ได้มาตรฐาน มอก. ผ่านกระบวนการดัดโค้งด้วยเครื่องจักร เพื่อให้ได้ขนาดและรูปร่างที่แม่นยำ

การใช้งานเหล็กตะกร้อในงานโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็ก

เหล็กตะกร้อเป็นส่วนสำคัญในโครงสร้างคอนกรีตเสริมเหล็กแทบทุกชนิด:

• เสา (Columns): ใช้รัดรอบเหล็กเส้นหลักในแนวตั้ง เพื่อป้องกันการโก่งตัวของเหล็กเมื่อเสารับแรงอัด และช่วยรับแรงเฉือน
• คาน (Beams): ใช้รัดรอบเหล็กเส้นหลักในแนวนอน เพื่อรับแรงเฉือนที่เกิดขึ้นตามแนวยาวของคาน และช่วยยึดเหล็กบนและเหล็กล่างให้อยู่กับที่
• ฐานราก (Footings): อาจใช้ในบางกรณีเพื่อเสริมการรับแรงเฉือน หรือยึดเหล็กเสริมในฐานราก
• ผนังรับแรงเฉือน (Shear Walls): ใช้เสริมแรงในผนังที่ออกแบบมารับแรงด้านข้าง เช่น แรงลม หรือแรงแผ่นดินไหว

ทำไมคุณภาพของเหล็กตะกร้อจึงสำคัญที่สุดต่อความปลอดภัยของอาคาร?

การเลือกใช้เหล็กตะกร้อที่ไม่ได้มาตรฐาน ขนาดไม่ถูกต้อง หรือมีคุณภาพต่ำ อาจนำมาซึ่งปัญหาที่ส่งผลกระทบถึงความปลอดภัยและค่าใช้จ่ายในระยะยาว:

• โครงสร้างวิบัติจากการเฉือน: หากเหล็กตะกร้อไม่แข็งแรงพอ หรือมีระยะห่างไม่ถูกต้องตามการออกแบบ โครงสร้าง เช่น คานหรือเสา อาจเกิดการแตกร้าวแบบเฉือนอย่างกะทันหันและรุนแรง ซึ่งเป็นอันตรายร้ายแรงต่อชีวิตและทรัพย์สิน
• เหล็กหลักโก่งตัว: หากเหล็กตะกร้อไม่สามารถยึดเหล็กเส้นหลักให้อยู่กับที่ได้ เมื่อเสารับแรงอัดมากๆ เหล็กเส้นหลักอาจเกิดการโก่งตัวออกด้านข้าง ทำให้ความสามารถในการรับน้ำหนักลดลงอย่างมาก
• ความเหนียวลดลง: โครงสร้างที่ขาดเหล็กตะกร้อ หรือใช้เหล็กตะกร้อคุณภาพต่ำ จะขาดความเหนียว เมื่อรับน้ำหนักเกินกำลัง อาจเกิดการพังทลายอย่างกะทันหันโดยไม่มีสัญญาณเตือน
• การแตกร้าวและการเสื่อมสภาพ: การที่ไม่สามารถควบคุมรอยร้าวได้ดี จะทำให้โครงสร้างเสื่อมสภาพเร็วขึ้น และอาจส่งผลให้ความชื้นเข้าไปกัดกร่อนเหล็กเสริมภายในได้ง่าย
• ค่าใช้จ่ายในการซ่อมแซม: การแก้ไขโครงสร้างที่เสียหายจากการใช้เหล็กตะกร้อที่ไม่ได้มาตรฐานนั้นทำได้ยากและมีค่าใช้จ่ายสูงมาก
• ผลกระทบทางกฎหมายและชื่อเสียง: การละเลยคุณภาพในจุดสำคัญของโครงสร้างอาจนำมาซึ่งการละเมิดกฎหมายควบคุมอาคาร และส่งผลกระทบอย่างร้ายแรงต่อชื่อเสียงของวิศวกร ผู้รับเหมา และเจ้าของโครงการ

ดังนั้น การลงทุนกับเหล็กตะกร้อคุณภาพสูงและได้มาตรฐาน จึงเป็นการลงทุนเพื่อความปลอดภัย ความทนทาน และความคุ้มค่าในระยะยาวอย่างแท้จริง